Fabriekscomplex ‘De Halm’ werd in 1913 werd door 258 leden van de ‘coöperatieve Stroocartonfabriek de Halm’ opgericht. Voor de vestiging werd een terrein gezocht in de nabijheid van een vaarweg en een spoorlijn, waarmee de omgeving van Hoogkerk in beeld kwam. Omdat voor de productie van karton een grote hoeveelheid vers water noodzakelijk was, bleek de nabijheid van het Hoendiep bovendien een groot pluspunt.
Behalve ruimte voor de fabriek en opslagplaatsen voor stro moest er ook plek zijn voor bassins voor afvalwater én een toegang tot een haven. Omdat de arbeiders van de toekomstige fabriek van elders geworven werden was het verder noodzakelijk om tenminste 100 woningen op het fabrieksterrein te kunnen bouwen. Het gehele terrein van het fabriekscomplex, dat ontworpen en gerealiseerd werd door architectenbureau Gbr. G. & W. Wierenga, besloeg maar liefst 26 hectare.
De fabrieksgebouwen werden gevestigd naast de schuin ingestoken haven op het Hoendiep. Het complex bestaat uit gebouwen van verschillende omvang en hoogte voor uiteenlopende functies. Het meest prominente gebouw, het 26 meter hoge hoofdgebouw, bevatte onder meer silo’s voor gekookt stro en de typerende ‘bolkokers’. Met de naam ‘De Halm’ wordt nu vaak het prominente hoofdgebouw bedoeld, maar het gebouw maakt deel uit van een veel groter industrieel ontworpen
Ook de nu naastgelegen en onder architectuur ontworpen wijk ‘de Halmbuurt’ maakt nog steeds (cultuurhistorisch) deel uit van dit ensemble. Het hoofdgebouw is dus méér dan een losstaand gebouw, het is het meest zichtbare en beleefbare deel uit van een veel groter ensemble, dat op zijn beurt de identiteit van het dorp Hoogkerk voor een belangrijk deel heeft gevormd. “Juist deze ensemblewaarde maakt strokartonfabriek ruimtelijk en cultuurhistorisch zeer waardevol voor de Hoogkerk, onze gemeente, maar zeker ook voor onze provincie”, zo schrijven B en W.
Vanwege de waarde van het gehele complex adviseren B en W de provincie om niet akkoord te gaan met sloop van het gebouw. Ook hebben B en W opdracht gegeven tot een onderzoek naar de bouwkundige staat van het pand, en willen ze laten onderzoeken of het mogelijk is om De Halm op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen, zoals werd voorgesteld door de Bond Heemschut.
Meer in de raadsvoordracht van B en W.
Foto: gemeente Groningen.
