De 29e editie van Noorderzon Performing Arts Festival Groningen is op zondagavond 25 augustus succesvol afgesloten. Het festival, dat werd beëindigd met de traditionele Noorderzondag, trok – verdeeld over elf dagen – meer dan 150.000 bezoekers. Zij combineerden het uitgebreide interdisciplinaire programma – waar meer dan 45.000 tickets voor werden verkocht – met een vrij toegankelijk en drukbezocht zomerfeest in het idyllische Noorderplantsoen.
Makers van over de hele wereld presenteerden op deze editie een zeer goed ontvangen en spannende mix van voorstellingen, concerten, lezingen en meer, gepresenteerd op verschillende locaties in het Noorderplantsoen en de stad Groningen. Noorderzon 2019 werd op donderdag 15 augustus geopend met een oproep tot verbroedering, zowel door artistiek directeur Mark Yeoman als de regisseur van openingsvoorstelling Space – The 3rd Season – de Canadese alleskunner Josh ‘Socalled’ Dolgin: “Listening and learning from difference, collaboration, sharing: coming together, of music, talents, words, ideas, peoples, languages, cultures, flavours. Togetherness. It is possible, if you’re open to it. And those connections, those combinations, lead to new ideas, lead to greater understanding.”
Hoofdprogramma roept op tot medemenselijkheid
Door te spelen met vorm en genres – zowel bij grote thema’s als migratie, kunstmatige intelligentie en fake news als bij intieme, persoonlijke verhalen als eerste liefdes en vader worden – kweekte Noorderzon tijdens deze 29e editie op een benaderbare en soms zelfs als ‘lichtvoetig’ verwoorde manier een gevoel van saamhorigheid en medemenselijkheid.
Context & verdieping
Noorderzon geeft met het Contextprogramma zoveel mogelijk een dwarsdoorsnede van de actuele stand van zaken in de kunst en de wereld om ons heen. Met populaire lezingen van onder meer Dirk De Wachter, Ellen Laan en Menno Schilthuizen – in samenwerking met Studium Generale Groningen, lezingen en gesprekken over kunst en theater in samenwerking met Arts in Society, een mini-museum van het Groninger Museum en bijdrages van bijvoorbeeld De Verhalen van Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, Young Academy Groningen en Dagblad van het Noorden. De vele nagesprekken direct na een voorstelling onder leiding van een interviewer, vonden ook gretig aftrek: een directe relatie met makers en bezoekers werd daarmee gecreëerd.
Opvallende projecten en stevig geworteld in het Noorden
Een aantal projecten binnen het uitgebreide programma viel in het bijzonder op. Zo was er invisible van de bekroonde theatermaker Yan Duyvendak, waarbij bezoekers samen stiekem opdrachten in de publieke ruimte uitvoerden, zonder medeweten van de omstanders. Op de laatste zaterdag, 24 augustus, vond de nationale première plaats van WAD live, een samenwerking van het Groningse Noordpool Orkest en filmmaker Ruben Smit, verteld door natuurjournalist en radiomaker Rob Buiter (Vroege Vogels). De film gaat na Noorderzon op tournee langs diverse Nederlandse theaters.
Muziekprogramma:
Noorderzon presenteerde in 2019 meer dan 70 concerten binnen het diverse muziekprogramma, verdeeld over verschillende – veelal vrij toegankelijke – podia in het Noorderplantsoen en de binnenstad van Groningen. In de Spiegeltent genoten bezoekers van de Noorse reisverhalen van Stampestuen (i.s.m. Stichting Folk), van Next of Kin en Charley Crockett. Ook Podium Plataan en het Dwergenpodium boden bezoekers een diverse line-up vol lokale en (inter-)nationale artiesten.
Minifestivals voor jong en oud
Naast het drukbezochte tiendaagse minifestival voor de jongste bezoekers van vier jaar en ouder – de Speelweide, kwamen ook ouderen uit Groningen en omgeving in grote getale af op de derde editie van Stee in Plantsoen. Tijdens drie middagen op een terras in het Noorderplantsoen konden zij meedoen aan een cursus korte verhalen schrijven of schilderen, meezingen met klassiekers, een college volgen en van de sfeer genieten.
Mens, Milieu, Materie: van hardcups tot kaartjes doneren
Sinds 2009 maakt Noorderzon actief keuzes achter de schermen waarbij gelet wordt op de impact op de omgeving. Deze keuzes zijn onderverdeeld in de hoofdlijnen Mens, Milieu en Materie. Nieuw dit jaar was de overgang naar hardcups: harde plastic bekers die hergebruikt kunnen worden – zonder statiegeld. Dit leverde een enorme vermindering plastic afval op. Ook werkt de organisatie al een aantal jaren samen met de Voedselbank Groningen, waar 150 gezinnen een bezoek aan Noorderzon wordt aangeboden. Sinds vorig jaar gebeurt dit ook met het daaraan gelieerde Stichting Quiet Groningen: door de actie Geef een Toegift konden bezoekers een extra kaartje doneren aan mensen die dat niet zelf kunnen betalen. Meer dan 200 mensen deden hieraan mee. Stichting Quiet Groningen zorgde dat deze kaarten op de juiste plek terecht kwamen. Backstage aten crew en artiesten op de drie zondagen tijdens de opbouw en het festival volledig vegetarisch. Hoogeland Catering zamelde al het koffiedik van het festival in – goed voor zo’n 600 kilo aan grondstoffen, waar vervolgens in samenwerking met De Mikkelhorst oesterzwammen op worden gekweekt. Meer informatie over (sociale) duurzaamheid is hier te vinden.
De (kunst) media over Noorderzon 2019
“Noorderzon brengt theater van nú, en wellicht ook van de toekomst, want het festival heeft zich in de 29 edities bewezen als trendsettend.”
– Aleksander Hiskemuller, Trouw
“Geen theaterfestival in Nederland brengt een hele stad zó in reuring als Noorderzon in Groningen. In het centrum herken je de bezoekers aan het programmaboekje in hun hand, flanerend van de ene naar de andere locatie voor voorstellingen en performances. In festivalhart het Noorderplantsoen is het lekker hangen op de terrassen tussen het groen, een biologisch glas wijn erbij, plus een oesterzwambitterballetje. ‘Kom erbij’ zou het festivalmotto kunnen luiden.”– Aleksander Hiskemuller, Trouw
“Deze verwelkomende grondhouding is ook in de 29ste editie in de theaterprogrammering verankerd. De internationale voorstellingen en performances verrassen, vernieuwen en bedienen zich van allerlei disciplines, en zijn ‘toch’ heel toegankelijk.” – Aleksander Hiskemuller, Trouw
"Donderdag opende de 29ste editie van dit internationale en interdisciplinaire zomerfestival, dat bekend staat om zijn eigenzinnige programmering en Nederlandse introductie van onbekende buitenlandse makers.”
– Annette Embrechts, De Volkskrant
“…messcherpe Europese première (…) over de opportunistische liefde voor politiek theater: Dragón van de Chileense schrijver en regisseur Guillermo Calderón. (…) Mogen ze als bevoorrechte kunstenaars wel de huid lenen van iemand die zwart is of van een uitgebuite schoonmaakster? En kiezen wij toeschouwers, als het erop aankomt, voor de veiligheid van artistieke simulaties of de confrontaties met de werkelijkheid? Vragen die de liefde voor politiek theater juist zo heerlijk ambigu maken.”
– Annette Embrechts, De Volkskrant over Guillermo Calderón ****
" In deze fascinerende performance grijpen vorm en inhoud mooi in elkaar.”
– Elisabeth Oosterling, NRC Handelsblad over Stefan Kaegi (Rimini Protokoll) ****
“Alle acrobatiek in Optraken bestaat uit wegduiken en toch geraakt worden, en ontpopt zich als een metafoor voor ons dagelijks leven. We duiken Matrix–style weg voor alles wat ons niet bevalt, weten vrijwel alles te ontwijken en denken alle illusies te doorzien. Onze timing is perfect. Maar soms wordt het tapijt onder de voeten weggetrokken terwijl we net iets belangwekkends dachten te zeggen, soms raakt die ene tennisbal ons wel vol in het gezicht of hangen we daar, in het luchtledige, roepend om hulp, afhankelijk van anderen die evenmin weten wat er gaande is.”
– Henri Drost, De Theaterkrant over Le Galactik Ensemble
“De kunstenaar verandert in een tovenaar, zijn gezicht is het schilderdoek waarop de ene poging na de andere strandt. Voort gaat de worsteling, almaar voort. (…) Nooit eerder zag ik de worsteling van een kunstenaar zo overtuigend verbeeld. Transfiguration gunt je een blik in een diepe afgrond.”
– Luuk Verpaalen, De Theaterkrant over Olivier de Sagazan
“En hoe gruwelijk ook, er schuilt altijd een soort zwarte humor in de voorstelling, vooral veroorzaakt door de onbevangenheid waarmee de kinderstem de zaken voortdurend bevraagt. Het effect is overrompelend. In een subtiele collage breekt Carnaval een lans voor de stemmen van deze wereld die veel te weinig gehoord worden.”
– Luuk Verpaalen, De Theaterkrant over Trinidad González/Teatro Anonimo
“Stuk voor stuk goudeerlijke verhalen, die – net als het eerste deel – duidelijk maakten dat, in een tijd waarin we gewend zijn ons te overschreeuwen en te benadrukken hoe geweldig we zijn, in het durven tonen van kwetsbaarheid een veel grotere kracht schuilt”
– Job van Schaik, Dagblad van het Noorden over Ainslie Henderson
“De vervaging van de grens tussen mens en machine is de verbluffende kracht van deze van a tot z kloppende en intrigerende voorstelling.”
– Eric Nederkoorn, Dagblad van het Noorden over Stefan Kaegi (Rimini Protokoll) *****
“Festivals als Noorderzon karakteriseren zich juist door het ‘us’ naar boven te halen. Een gevoel van eenheid, dat inderdaad klassiek in festivals schuilgaat.”
– Eric Nederkoorn, Dagblad van het Noorden
“Wat ze doen is verbijsterend. Hoe ze het doen is ongelooflijk, met een onbeschrijflijke reeks effecten. Sporadisch komt een voorstelling zó dichtbij.”
– Jacques J. D’Ancona, Dagblad van het Noorden over Le Galactik Ensemble *****
