Oproep Stolpersteine Groningen: duik in het verleden van je woning

Straatklinkers met een messingplaatje

Stolpersteine (wat ‘struikelstenen’ betekent in het Nederlands) zijn straatklinkers waarop een messingplaatje van 10 x 10 centimeter is aangebracht met daarop de naam, geboorte- en overlijdensgegevens van een slachtoffer van het naziregime. Dat kan een Jood zijn, maar bijvoorbeeld ook een zigeuner, LHBTI’er of een verzetsstrijder. De klinkers zijn te vinden voor het laatste woonhuis van de overledene. Om het plaatje te lezen moet de lezer vooroverbuigen, en dus stilstaan bij de geschiedenis.


Volgens voorzitter Philip Kluin liggen er op dit moment in Groningen zo’n 600 Stolpersteine, maar zijn er alleen al rond de 3.000 Joodse Groningers omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. “En dan hebben we het nog niet eens over de andere slachtoffers, zoals Roma of verzetsstrijders,” zegt Kluin.

Toen Kluin zich ging verdiepen in de geschiedenis van zijn pand in de Oude Kijk in ‘t Jatstraat ontdekte hij dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog twee Joden hadden gewoond. De Joodse Henri en zijn zus Mathilde Frank woonden van 1941-1943 op nummer 8. Op 11 maart 1943 werden ze in Groningen opgepakt. Op 20 maart werden ze vermoord in Sobibor. Om de twee te eren, vroeg Kluin twee Stolpersteine aan.

Een kunstproject uit Duitsland

Stolpersteine zijn een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. In 1992 legde hij de eerste steen met het motto: “Een persoon is pas vergeten als zijn naam vergeten is”. Twintig jaar later liggen er 90.000 Stolpersteine in Europa en zijn er op tientallen plekken comités die zich bezighouden met het aanvragen van de stenen. En ook de productie vindt niet meer alleen in Duitsland plaats; de Nederlandse stenen worden tegenwoordig gemaakt in Amsterdam. Demnig bleef nog lang betrokken bij het leggen van de stenen. Zo kwam hij op 11 april 2022 nog naar Groningen om onder andere de Stolpersteine voor Henri en Mathilde Frank te leggen.

Stolpersteine in Groningen

Om alle stenen die in Groningen in de loop der jaren zijn geplaatst in kaart te brengen en Stadjers te ondersteunen in het aanvragen van nieuwe stenen, werd eind 2021 de stichting Stolpersteine Groningen opgericht. Voordat de stichting er was, waren er al wel een aantal initiatieven in de stad geweest. Z o wist in acht jaar tijd de Stichting Stolpersteine Schilderswijk Groningen 263 omgekomen wijkbewoners te eren met Stolpersteine en een monument in de wijk. Ook in Haren was er een dergelijk initiatief. Daarnaast hebben enkele Stadjers op eigen houtje Stolpersteine aangevraagd. Afgelopen jaar tijd verwerkte de Stichting Stolpersteine Groningen tussen de dertig en veertig aanvragen, maar ze hoopt dat dat er nog meer worden.

Een Stolperstein aanvragen

Een Stolperstein aanvragen kan via https://www.stolpersteinegroningen.nl./.