Voor de Tweede Wereldoorlog kende Groningen een bloeiende Joodse gemeenschap. Rond 1940 woonden in de provincie Groningen ruim 5000 Joden, waarvan meer dan de helft in de stad. Amper 300 Groningse Joden overleefden de oorlog.
Nooit meer dezelfde
Hoewel de bevrijding in Groningen uitbundig werd gevierd, was voor veel teruggekeerde Joden de ellende nog niet voorbij. De opvang was in veel gevallen kil en bureaucratisch, soms zelfs vijandig en vernederend. De nazi’s waren dan wel verslagen, maar het antisemitisme was niet verdwenen. Na de oorlog vertrokken de meeste Groningse Joden dan ook naar Israël, Canada of de Verenigde Staten. Zij voelden zich niet langer thuis in Groningen. De Groningse Joodse gemeenschap was door de oorlog ernstig aangetast en zou nooit meer dezelfde worden.
Jeugdsjoel
Tijdens de expositie Vrijheid met een Zwarte Rand in Synagoge Groningen is onder meer het Eeuwige Licht uit de voormalige jeugdsynagoge aan de Folkingedwarsstraat te zien. Deze bijzondere lamp is een van de weinig overgebleven voorwerpen uit het interieur van de Jeugdsjoel. Dit Eeuwige Licht brandde er tot 1981. In dat jaar ging de Groningse Joodse Gemeente terug naar de synagoge in de Folkingestraat. De lamp werd meegenomen, maar verdween in een opslagkast. Enkele jaren geleden is de lamp in zijn geheel gerestaureerd.
Documentaires door Liefke Knol
In de tentoonstelling is ook een aantal rapporten en schoolschriften te zien. Ze zijn afkomstig van kinderen die in de jeugdsjoel lessen volgden. Zij leerden onder andere de Hebreeuwse taal en maakten kennis met de Joodse tradities.
Filmmaakster Liefke Knol maakte voor de expositie twee documentaires. Zij interviewde leden van de Groningse Joodse gemeenschap over de bevrijding en het naoorlogse Groningen. Hoe was het om terug te keren naar Groningen?
De expositie Vrijheid met een Zwarte Rand: Joods Groningen na de bevrijding kwam tot stand met steun van Provincie Groningen en het vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg) in het kader van 75 jaar vrijheid. De tentoonstelling wordt mogelijk gemaakt door: Nederlands Israëlitische Gemeente Groningen, Nieuw Israëlitisch Weekblad, RHC Groninger Archieven, Rijksuniversiteit Groningen en alle personen die een bijdrage hebben geleverd door hun persoonlijke ervaringen te delen of een bruikleen beschikbaar te stellen.
Vrijheid met een zwarte rand: Joods Groningen na de bevrijding
Periode: Vanaf 17 juli gedurende gehele zomer 2020
Plaats: Synagoge Groningen, Folkingestraat 60
Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag en zondag, 13.00 – 17.00 uur, donderdag en vrijdag vanaf 10.30 uur
Entreeprijs:€ 3,– (volwassenen), kinderen t/m 15 jaar gratis
Cultuur & Uitgaan
Expositie over Joods Groningen na de bevrijding in Synagoge Folkingestraat
Hoe was het voor Joden om na de Tweede Wereldoorlog terug te keren naar Groningen? Wat is in de provincie nog overgebleven van het Joodse leven? De expositie Vrijheid met een Zwarte Rand geeft antwoorden op deze en andere vragen over de naoorlogse Joodse gemeenschap van Groningen. Aan de hand van bijzondere foto’s, persoonlijke verhalen, documentaires en objecten wordt het beeld over het Groningse Joodse leven na de bevrijding verteld.
Leestijd: 2 minuten
