Met de subsidie zal onderzoek worden gedaan naar het gebruik van biomaterialen om eilandjestransplantatie te verbeteren en naar factoren die insulineproducerende cellen helpen overleven. Eén van de problemen is dat eilandjes niet in de oorspronkelijke plaats getransplanteerd kunnen worden en dat de huidige plaats (de lever) niet voldoet. Een door mensen gemaakte en eenvoudig te bereiken transplantatieplaats onder de huid of in de buik zou een oplossing zijn. Groningse onderzoekers bij de afdeling Medische Biologie (dr. P. de Vos) zullen zich gaan richten op de ontwikkeling van zon makkelijk te bereiken kunstmatige transplantatieplaats voor eilandjes.
Een ander probleem is dat de donoralvleesklier waaruit eilandjes voor transplantatie worden geïsoleerd, niet altijd van voldoende kwaliteit is. Ook gaan door de isolatieprocedure veel eilandjes verloren. Door meer kennis over de voorwaarden voor een goede bescherming van het donororgaan en met andere technieken voor het bewaren van de donoralvleesklier tussen uitname, isolatie en transplantatie kunnen de resultaten na eilandjestransplantatie worden verbeterd. Hier zal het onderzoek van de afdeling Chirurgie (prof. dr. R.J. Ploeg) zich op richten.
Het onderzoek naar celvervangingstherapie duurt vier jaar en start in 2010. De uitkomsten van het onderzoeksprogramma komen niet alleen ten bate van de huidige groep van diabetespatiënten die voor transplantatie in aanmerking komt. Het programma is ook gericht op de toekomst, als het mogelijk wordt om eilandjes te kweken uit stamcellen.
Het UMCG beschikt sinds enkele jaren over een vergunning voor de transplantatie van de eilandjes van Langerhans. Het werkt hierbij nauw samen met het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) dat zich, naast de eilandjestransplantatie, ook richt op het isoleren en bewaren van de insulineproducerende cellen uit de alvleesklier van donoren.
Eilandjes transplantatie
Na isolatie uit een donor alvleesklier worden eilandjes getransplanteerd bij patiënten met diabetes type 1 middels een infuus in de poortader van de lever, waar de eilandjes zich nestelen en insuline gaan produceren. Helaas sterft een groot deel van de getransplanteerde eilandjes af. In het nieuw te ontwikkelen kunstorgaan wordt deze sterfte voorkomen door te bevorderen dat het immuunsysteem minder vat heeft op de eilandjes en door de aansluiting op de bloedsomloop te stimuleren. Door het verbeteren van celvervangingstherapie bij diabetespatiënten zal efficiënter gebruik kunnen worden gemaakt van het huidige, krappe donororgaanaanbod en kunnen meer diabetespatiënten worden geholpen.
Consortium
Het onderzoeksprogramma van dit Diabetes CelvervangingsTherapie Initiatief (DCTI) wordt uitgevoerd door een consortium van drie academische centra: het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), de Universiteit Twente en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Daarnaast zijn er biotechnologiebedrijven bij betrokken: Biofocus, Polyganics BV, Xpand Biotechnology BV en wordt het onderzoek gesteund door het Diabetes Fonds.
Het DCTI is een onderdeel van het Topinstituut Gezond Ouder (Ti-GO).Op basis van een voorstel van het ministerie van VWS heeft het kabinet besloten om DCTI te honoreren met 7 miljoen euro uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). Naast 1 miljoen euro van het Diabetes Fonds voegen de participanten van DCTI hier zelf nog 3 miljoen euro aan toe.
Diabetes type 1
Insuline-producerende cellen maken deel uit van de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier. Bij diabetes type 1 is er een stoornis in de functie van deze eilandjes waardoor de bloedglucose stijgt. In het geval van type 1 diabetes (jeugddiabetes) is het zelfs zo dat de eigen insuline-producerende cellen geheel vernietigd worden. Om te overleven moeten patiënten met diabetes type 1 insuline injecteren waardoor de bloedglucose wordt verlaagd. Ondanks de insulinetherapie hebben patiënten een fors verhoogd risiso op hartaanvallen, beroertes, blindheid en nierfalen. Vervanging van de insuline-producerende cellen kan door middel van alvleeskliertransplantatie. Dit is echter een belastende procedure. Derhalve is recent in Nederland in het LUMC de nieuwe, minder invasieve vorm van celvervangingstherapie ontwikkeld: eilandjestransplantatie.
Innovatie
Elf miljoen euro voor transplantatie bij diabetes type 1
Mensen met diabetes type 1 kunnen dankzij transplantatie van eilandjes van Langerhans weer zelf insuline aanmaken. Door een tekort aan orgaandonoren en het nog niet optimaal kunnen benutten van de eilandjes is deze behandeling echter slechts voor een kleine groep patiënten toegankelijk. Om deze celvervangingstherapie verder te ontwikkelen en beschikbaar te maken voor een groter aantal patiënten komt 11 miljoen euro beschikbaar, waarvan een groot deel uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). Het Leids Universitair Medisch Centrum is coördinator van dit onderzoek naar celvervangingstherapie. Het Universitair Medisch Centrum Groningen is een van de academische centra die bij het onderzoek is betrokken.
Leestijd: 3 minuten
