Nieuws

Een nieuwe aflevering van de Groninger Proatcast: Decembertradities

Sinterklaas is het land nog maar net uit, en de kerstdagen en de jaarwisseling staan alweer voor de deur. Iedereen heeft zo zijn eigen gewoonten en tradities op deze feestdagen. Maar hoe ging dat vroeger eigenlijk? Zijn er typische Groninger decembertradities? En zijn die er tegenwoordig nog steeds? En waarom horen we op oudjaarsdag platte kniepertjes te eten en op nieuwjaarsdag rolletjes? Historici Iris van den Brand en Sanne Meijer duiken in de geschiedenis van Groninger decembertradities.


Leestijd: 1 minuut

Een nieuwe aflevering van de Groninger Proatcast: Decembertradities
Een nieuwe aflevering van de Groninger Proatcast: Decembertradities

Luister de aflevering meteen hier, of via je favoriete podcastapp.

Het 'Achteraanstuk'

Een van de tradities waar Iris en Sanne het in de Proatcast over hebben is het 'Achteraanstuk'. Een traditie die bestond voor de kerstboom zijn intrede in Nederland deed, zonder anderhalve eeuw geleden. De komst van de kerstboom verdrong het verbranden van het ‘kerstblok’. Het kerstblok was een enorm stuk hout dat op Kerstavond in de haard werd gelegd en zeven dagen moest kunnen branden.

Dit gebruik kwam vooral voor in de noordelijke en oostelijke provincies van Nederland. In Groningen werd het kerstblok het ‘achteraanstuk’ genoemd. Dit was het achterste stuk hout in de open haard. Helemaal opbranden mocht deze trouwens niet: als het vuur uit zou gaan vóór de feestdagen voorbij waren, zou dit weinig goeds voorspellen voor het komende jaar. Het as mocht ook niet worden weggegooid, want dit werd vermengd met het zaaizaad.

Al in de jaren dertig van de vorige eeuw was de traditie van het kerstblok min of meer voorbij. Soms werd het blok hout vervangen door een boomwortel, of werd deze pas aangestoken op Oudejaarsavond. Ook landen als Engeland en Frankrijk kennen de traditie van het kerstblok. Heden ten dage wordt deze vooral verbeeld in de vorm van gebak: de Yule Log of Bûche de Noël.

Het kerstblok als gebak: de Yule Log of Bûche de Noël.
Het kerstblok als gebak: de Yule Log of Bûche de Noël.