Mineraal selenium beschermt tegen ontwikkeling hartfalen en overlijden

(Onder-)voeding heeft een grote impact op het menselijk hart. Een verstoord evenwicht van mineralen en bijvoorbeeld de hoeveelheid ijzer, jodium en zink in het bloed van de patiënt hangt nauw samen met de ontwikkeling en progressie van hartfalen. Er is eerder al aangetoond dat tot 50% van de patiënten met hartfalen lijdt aan een vorm van ondervoeding, zoals een tekort aan micronutriënten als ijzer, jodium en zink.

Rol selenium in menselijk lichaam

Selenium is een voedingsstof vergelijkbaar met ijzer of jodium. Selenium is onmisbaar als bouwsteen voor zogeheten seleno-eiwitten. Deze eiwitten spelen een belangrijke rol doordat ze schadelijke deeltjes kunnen tegenwerken die de cellen aantasten. Maar ook in de regulatie van schildklierhormoon, ontsteking of kanker spelen zij een rol. Selenium zit in veel voedingsmiddelen, zowel dierlijke (vis en vlees) als in plantaardige producten en noten. Het is geen lichaamseigen stof. Een tekort is via een bloedonderzoek aan te tonen. Het is vrijwel onmogelijk om via je eten te veel selenium binnen te krijgen.

Voldoende selenium geeft lager risico op hartfalen en sterfte

Uit het onderzoek van Bömer blijkt dat vooral niet-rokende mensen met een meer dan gemiddelde hoeveelheid selenium in hun bloed een lager risico hebben om hartfalen te ontwikkelen. Dit gaat om ongeveer 15% van de totale populatiebevolking. Deze groep met optimaal selenium-gehalte in hun bloed, bleek ook nog eens een lager risico op overlijden te hebben. De mensen met te laag selenium waren vaker vrouw en vertoonden vaker kenmerken van het metabool syndroom: hoger BMI, hogere ontstekingswaarden, vaker bloedarmoede en ijzertekort. Ook bleken ze vaker te roken.

Nederlanders hebben weinig selenium in bloed

In dit onderzoek van Nils Bömer komt verder naar voren dat in de Nederlandse bevolking een relatief lage selenium-concentratie heeft in het bloed. Dit komt mede door de relatief lage hoeveelheid selenium die in de bodem zit in Europa in vergelijking met bijvoorbeeld Amerika. Hierdoor bevatten voedingsproducten die verbouwd zijn in Europa minder selenium dan die uit bijvoorbeeld Noord- of Zuid-Amerika. Bömer voerde zijn studie uit met gegevens van het grote LifeLines-populatieonderzoek, als vervolg op de PREVEND-studie (Prevention of Renal and Vascular End-stage Disease).

Selenium-concentratie en hartfalen

Medici gaan er van uit dat de selenium-concentratie in het bloed in ieder geval 70 µg per liter moet zijn.  Eerder onderzoek van Bömer toonde al aan dat ongeveer 25% van de patiënten met hartfalen hier onder zit en dat dit verband hield met slechtere kwaliteit van leven, slechte inspanningstolerantie en een slechtere prognose. Tekort aan selenium komt vooral vaak voor bij oudere patiënten en vaker bij vrouwen met ernstigere tekenen en symptomen van hartfalen. Daarnaast leken de nadelige gevolgen van laag selenium zich al voor te doen bij suboptimale concentraties selenium (<100 µg /l), iets dat voorkomt bij zo’n 70% van de patiënten met hartfalen in Europa.

Belang van juiste voeding

Volgens Bömer geven de resultaten van zijn studie het grote belang aan om via de juiste voeding de juiste hoeveelheid selenium binnen te krijgen. Ook pleit hij er voor om goed ontworpen klinische studies te gaan doen om te bepalen of het optimaliseren van de hoeveelheid selenium in het bloed,  een mogelijke behandeloptie is voor mensen met hartfalen. Met name voor de patiënten die een te lage seleniumspiegel hebben.