Innovatie

Onderzoek RUG: Radio Oranje niet bepalend voor verzet tegen de Duitsers

Radio Oranje slaagde er tijdens de Tweede Wereldoorlog nauwelijks in zijn stempel te drukken op de houding van de bevolking in bezet Nederland. De zender was niet van doorslaggevend belang voor het verzet tegen de Duitsers, maar versterkte dit hoogstens. Dat blijkt uit onderzoek door Onno Sinke van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG).


Leestijd: 1 minuut

“Hier is Radio Oranje, de stem van strijdend Nederland.” Met deze woorden sprak de Nederlandse regering in ballingschap in London tijdens de Tweede Wereldoorlog tot de bevolking in bezet gebied. Na de oorlog werd de zender een symbool van verzet tegen de Duitsers. Maar uit onderzoek van historicus Onno Sinke blijkt dat Radio Oranje tijdens de oorlogsjaren geen bepalende invloed had op de stemming van de Nederlandse bevolking.

Radio Oranje, het officiële radiostation van de regering in ballingschap, had als taak het bestrijden van de Duitse propaganda, het stimuleren van het geloof in de bevrijding van Nederland en het aanmoedigen van het verzet tegen de Duitse bezetter. De zender was hierin niet erg effectief, concludeert Sinke in zijn proefschrift. Ook de informatievoorziening was vaak gebrekkig, zegt hij. Dit maakte het voor de makers van Radio Oranje moeilijk om de stemming onder de bevolking te peilen en de uitzendingen hierop aan te passen. En dat was weer een probleem omdat de uitzendingen alleen succes hadden wanneer ze aansloten bij het dominante gedrag en de heersende stemming van de bevolking op dat moment, zo blijkt uit de conclusies van Sinke.

Ook met betrekking tot de jodenvervolging gaf Radio Oranje – net als bij andere ontwikkelingen – nauwelijks instructies aan de bevolking. Tijdens uitzendingen werd slechts in bijzinnen naar het lot van joodse Nederlanders verwezen. Ook hier speelde weer de angst voor represailles een rol. Tot het eind van de oorlog bleef Radio Oranje om die reden behoedzaam, op een enkele uitzondering na, zoals de Spoorwegstaking in 1944.