UMCG behandelt eerste kankerpatiënt met stamcellen uit eigen speekselklier

Op donderdag 15 december kreeg Kasper van den Noort (43) na vele jaren onderzoek als eerste in Nederland en waarschijnlijk als eerste wereldwijd via een injectie zijn eigen cellen uit gekweekte mini-speekselkliertjes (organoïden) terug. De stamceltransplantatie moet ervoor zorgen dat Van den Noort straks geen last meer heeft van een droge mond, als gevolg van zijn behandeling tegen de tongtumor die hij had.

Van den Noort sprak van een bijzonder moment. “De prik was wel wat gevoelig. Ik ben uiteraard erg benieuwd wat er nu gaat gebeuren, of dit het effect gaat hebben dat beoogd is. Het zou echt fantastisch zijn als die speekselklier het weer gaat doen.”

Verminderde kwaliteit van leven

Jaarlijks zijn er in Nederland zo’n 2.500 nieuwe patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied. Een groot deel van deze patiënten heeft met bestraling een goede kans op genezing. Een ernstige complicatie hierbij is dat bij 40 procent van de patiënten na de behandeling de speekselklieren niet goed meer werken. Hierdoor hebben ze continu last van een droge mond. Kauwen en slikken is lastig, hun smaakvermogen vermindert, praten is erg moeilijk en het gebit wordt beschadigd. Hierdoor hebben deze patiënten vaak een sterk verminderde kwaliteit van leven.

Bij Van den Noort werd eerder dit jaar een tongtumor gevonden. Bij zijn operatie in het UMCG hieraan werd een stuk van zijn speekselklieren verwijderd. “In het laboratorium hebben we hieruit de stamcellen opgekweekt”, vertelt UMCG-hoogleraar Radiotherapie Rob Coppes. “Deze vormen speekselklierorganoïden kunnen we vermenigvuldigen. Na de bestraling, die de patiënt inmiddels in ons Protonentherapiecentrum heeft gehad, geven we cellen uit deze organoïden terug.”

Laatste stappen binnen het onderzoek

Om dit probleem te verhelpen doet de onderzoeksgroep van Rob Coppes al jaren onderzoek naar speekselklierstamceltransplantatie. Zo’n vier jaar geleden begonnen hij en zijn collega’s aan de laatste stappen om de methode veilig en geschikt te maken voor klinisch gebruik. Na Kasper van den Noort worden begin 2023 nog enkele patiënten op deze manier behandeld. Dit gebeurt binnen een klinisch onderzoek, waaraan een beperkte en geselecteerde groep patiënten kan meedoen.

Vaststellen of het aanslaat

“We hopen later volgend jaar te kunnen vaststellen of de behandeling bij de patiënten aanslaat”, vertelt Coppes. “Deze studie moet dienen als een ‘proof of principle’ dat een dergelijke behandeling haalbaar en veilig is. Als we een positief effect vinden zullen we in een vervolgstudie patiënten met andere tumorlocaties behandelen die ook risico lopen op het krijgen van een droge mond na radiotherapie. Bij succes zou de zogenaamde organoïdentechnologie ook van toepassing kunnen zijn bij andere weefsels.”

Het onderzoek van Rob Coppes en zijn onderzoeksgroep is de afgelopen jaren via meerdere subsidies mogelijk gemaakt door KWF en ZonMW.

Op de foto: UMCG-radioloog Jeroen Vister brengt de organoïden in bij patiënt Kasper van de Noort.
Foto: Henk Veenstra