Het bodemonderzoek is onderdeel van het Participatieproject Klooster Yesse. Dit project heeft als doel bewoners bij het (archeologische) verleden van hun woonplaats te betrekken en de archeologische waarde in kaart te brengen. Daarnaast richt het zich op de bescherming van de archeologische resten in de bodem. Dit is een verplichting volgens de wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz), die in 2007 van kracht is geworden. Deze wet houdt in dat er naar gestreefd wordt archeologische waardevolle resten zo veel mogelijk te behouden.
Onderzoek
De proefopgraving vindt plaats naar aanleiding van vondsten die er in het verleden gedaan zijn en op basis van kennis en ervaringen van de bewoners van het buurtschap. Archeologisch onderzoeksbureau RAAP voert de werkzaamheden uit.
Het onderzoek richt zich met name op resten van het kloosterterrein. De verwachting is dat er onder meer funderingsresten, muurresten, plaveisel, afvalkuilen, waterputten, grachten, en begravingen aangetroffen worden.
Momenteel is in het terrein de omtrek van het kloosterrein nog goed te herkennen. De markering door de voormalige kloostergracht is te zien in de huidige sloten rond bestaande bebouwing. Van kloostergebouwen is niets meer terug te vinden.
Wel zijn er in het verleden regelmatig kloostermoppen (bakstenen uit de kloosterperiode) gevonden. Deze en andere vondsten zijn te zien zijn in het bezoekerscentrum in Essen.
Klooster Yesse
Van 1215 tot 1594 heeft op de plaats van het huidige buurtschap Essen, gemeente Haren, een Cisterciënzer vrouwenklooster gestaan. In dit klooster leefden vooral dochters van gegoede families uit de stad Groningen. Als middel van bestaan was er in het klooster een school waar meisjes uit de omgeving les konden krijgen in lezen en schrijven, en werden ouderen en zieken tot hun dood verzorgd. Hier tegenover stond dat ze veelal hun hele bezit inleverden. Het klooster bezat in de wijde omgeving vele landerijen en was in grootte het derde klooster in de provincie Groningen.
Initiatiefnemers
Het project is een initiatief van de provincie Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, de gemeente Haren en Stichting Klooster Yesse. Het onderzoek vindt plaats op initiatief van de provincie en in samenwerking met de gemeente Haren.
Nadat het onderzoek is afgerond, gaat de gemeente Haren aan de slag met een beheersplan voor het gebied. Dit gebeurt in samenspraak met de bewoners van het buurtschap. In het beheersplan wordt geregeld hoe de bewoners, de gemeente en andere gebruikers straks in gezamenlijke verantwoordelijkheid om zullen gaan met de archeologisch waardevolle resten in de bodem.
