De donor heet Linda Vinkenvleugel. Zij zag op Facebook een oproep van een dorpsgenoot. “Hij zocht een leverdonor voor zijn zoon. Zij hadden geen match. Ik ben uitvoerig en heel zorgvuldig onderzocht in het UMCG en bleek geschikt als donor voor hem. Chirurg Marieke de Boer vertelde mij dat ik als eerste geopereerd ging worden met hulp van een robot. Zij legde alles heel duidelijk uit en het schrok mij totaal niet af”, vertelt Vinkenvleugel. “Mijn ingreep is heel goed gegaan. Ik had amper pijn de dag daarna. Na vijf dagen mocht ik naar huis. Ik moet nog af en toe mijn rust pakken, maar ik ben al weer een beetje met werken begonnen. Ik hoop echt dat deze nieuwe techniek er voor gaat zorgen dat nog veel meer mensen zich als levende leverdonor aanmelden.”
Voor een leverdonatie hoeft een donor nooit zijn gehele lever af te staan: iemand kan een stukje lever afstaan voor een levertransplantatie. De lever van de donor groeit na de operatie weer aan. Vaak gaat het hierbij om een van de ouders, die een stuk van zijn of haar lever afstaat voor zoon of dochter. Soms melden mensen zich anoniem om te doneren, of na een oproep via Facebook.
Het gebruik van de robot bij de operatie heeft volgens leverchirurg Marieke de Boer grote voordelen voor de donor. “Bij de robot-geassisteerde operatie maken we aantal kleine snedes waardoor we de operatie-instrumenten in kunnen brengen. Via een snede vergelijkbaar met een keizersnee kunnen we de lever er uit halen. Nu moeten we vaak nog de ribben van de donor wat open trekken om goed bij de lever te kunnen, maar dat hoeft met de robot niet meer. Daardoor heeft de donor na afloop van de operatie veel minder pijn en herstelt hij of zij veel sneller.”
Vier robotarmen
De robot is een hulpmiddel voor de chirurg. De chirurg zit tijdens de operatie achter een console (‘een soort cockpit’) waarmee hij of zij vier robotarmen kan aansturen. Een andere chirurg opereert nog steeds aan de operatietafel. “Je opereert in 3D terwijl alles tien keer vergroot wordt”, zegt De Boer. “En de robotarmen en instrumenten zorgen voor een groter bereik. Je hebt het gevoel dat je door een microscoop kijkt terwijl je opereert.”
In 2018 is de robot geïntroduceerd in het operatiecentrum. Toen bleek de robot bij diverse andere lever- en alvleesklier operaties allerlei voordelen te hebben. Daardoor ontstond het idee dit ook in te zetten bij ingrepen met levende leverdonoren. “Zij hebben daardoor na afloop minder pijn en kunnen sneller genezen. Nu moeten donoren na de operatie nog wel zeven dagen in het ziekenhuis blijven; vooral vanwege de pijnbestrijding.”
Vaak is een levende leverdonor ongeveer drie maanden uit de running na de operatie. De verwachting is dat donoren die met de robot worden geopereerd beduidend sneller herstellen. “Dit kan een drempel wegnemen bij potentiële levende leverdonoren.”
Tweede operatie
Inmiddels is in het UMCG ook al een tweede robot-geassisteerde leverdonatie en kinderlevertransplantatie verricht met goede uitkomst voor donor en ontvanger. De Boer verwacht dat uiteindelijk driekwart van de operaties met levende leverdonoren met ondersteuning van een robot zal gebeuren. “De ingreep duurt ongeveer even lang als de huidige methode; ongeveer zes uur. Het transplantatiegedeelte van de ingreep blijft precies zoals het al ging.”
UMCG eerste in Nederland
Marieke de Boer en haar collega Joost Klaasse zijn door de Duitse chirurg Dieter Broering getraind om de robotondersteunde operatie uit te voeren. Hij heeft dit operatieprogramma opgezet in Riyad (Saudi Arabië), waar jaarlijks zo’n 300 leverdonoren met hulp van de robot op dezelfde manier worden geopereerd. Het centrum in Riyad is wereldwijd koploper in deze ontwikkeling. Het UMCG is nu het eerste Transplantatiecentrum in Nederland dat deze techniek ook toepast.
